Tìm hiểu những thông tin cơ bản về tài chính công là gì?

Tài chính công là gì và những đặc điểm cũng như ý nghĩa của tài chính công là điều mà bạn có thể tìm hiểu để hiểu rõ hơn về nền kinh tế quốc dân.

Tài chính công là gì?

Tài chính công là một nhánh đặc biệt của kinh tế. Nó bao gồm toàn bộ doanh thu và chi phí của những hoạt động do các cơ quan Nhà nước. Đây là một công cụ hữu hiệu trong việc nghiên cứu và đánh giá vai trò của chính phủ trong nền kinh tế mà từ đó điều chỉnh những điểm chưa hiệu quả.

Quan điểm của tài chính công là bao gồm tất cả các tác động của Chính phủ đối với:

Việc phân bổ hiệu quả các nguồn lực sẵn có.
Sự phân phối thu nhập giữa các công dân.
Sự ổn định của nền kinh tế.

Những yếu tố quyết định đến tài chính công là gì?

Bản chất của tài chính công liên quan trực tiếp đến Chính phủ và các hoạt động kinh tế tài chính công cộng.

Nhà nước

Là cơ quan quyền lực nhất của một quốc gia, Nhà nước là tổ chức có vai trò ổn định chính trị kinh tế và phát triển đất nước. Sự tác động của Nhà nước lên nền tài chính công được thể hiện qua các mặt sau:

Nhà nước trực tiếp quyết định và thực hiện những hoạt động tài chính công như xây dựng các công trình công cộng, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng.
Nhà nước can thiệp và chi phối nền kinh tế quốc dân bằng các chính sách đối nội và đối ngoại.
Các cơ quan hỗ trợ Nhà nước thực hiện nhiệm vụ và chức năng như Bộ Quốc phòng, Bộ tài chính, Quân đội nhân dân…
Nhà nước bảo vệ tài sản của người dân, duy trì pháp luật và trật tự nội bộ, cũng như cung cấp đầy đủ các nhu cầu xã hội.

Nền kinh tế quốc dân

Sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa chính là động lực nền tảng cho sự hình thành và phát triển nền tài chính công. Từ khi xã hội có giai cấp và có sự xuất hiện của của cải dư thừa thì nền kinh tế hàng hóa cũng được hình thành.

Trong lịch sử hình thành của Nhà nước trở thành tổ chức thống nhất có nhiệm vụ quản lý và cân bằng xã hội. Một khi xã hội ổn định thì con người mới có điều kiện làm kinh tế. Do đó, Nhà nước và nền kinh tế hàng hóa có mối quan hệ mắt xích và tác động lẫn nhau.

Những thành phần của tài chính công là gì?

Chi tiêu công cộng

Hoạt động chi tiêu của chính phủ gồm có: các khoản trợ cấp xã hội như trợ cấp thu nhập, trợ cấp hộ nghèo, bảo hiểm việc làm, chăm sóc sức khỏe công cộng… và các khoản chi ngoài dự toán khác trong trường hợp dịch bệnh, thiên tai.
Hoạt động đầu tư của chính phủ là những hoạt động của chính phủ nhằm tạo ra lợi ích dài hạn trong tương lai chẳng hạn như: đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, công trình công cộng, hoặc đầu tư chi phí cho sự nghiệp nghiên cứu và các công trình khoa học về nông nghiệp, y tế…

Doanh thu và ngân sách nhà nước

Thuế
Nợ công
Hoạt động phát hành tiền
Hoạt động kinh tế thông qua doanh nghiệp

Nội dung của tài chính công là gì?

Ngân hàng nhà nước

Ngân sách nhà nước còn được gọi là ngân sách chính phủ hay ngân sách quốc gia là một thuật ngữ kinh tế phổ biến. Theo điều 4 Luật ngân sách nhà nước năm 2015 quy định:

Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu chi của nhà nước được dự đoán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ của nhà nước.
Ngân sách nhà nước bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.

Tín dụng nhà nước

Tín dụng là khái niệm thể hiện mối quan hệ giữa người cho vay và người vay. Theo đó tín dụng nhà nước là hoạt động vay và cho vay của nhà nước. Nguồn thu từ hoạt động tín dụng của nhà nước cũng sẽ góp phần vào ngân sách nhà nước. Do đó đây cũng là một Nội dung quan trọng của nền tài chính công.

Các quỹ Nhà nước ngoài ngân sách

Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách là những quỹ do cơ quan có thẩm quyền quyết định thành lập và hoạt động độc lập với ngân sách nhà nước nguồn thu và nhiệm vụ chi của quỹ để thực hiện nhiệm vụ theo quy định của pháp luật.

Đặc điểm của tài chính công là gì?

Tài chính công có tính chủ thể cao

Tài chính công gắn liền với sở hữu nhà nước và quyền lực chính trị của nhà nước. Các nguồn tài chính công thuộc sở hữu công cộng hay sở hữu toàn dân.

Nhà nước là đại diện sở hữu và là chủ thể duy nhất được sử dụng quỹ tài chính công. Hoạt động tài chính công được thực hiện phải thông qua cơ chế quyền lực nhà nước.

Gắn liền với những lợi ích toàn dân

Tài chính công chứa đựng lợi ích công cộng và lợi ích chung của toàn xã hội. Các nguồn tiền tệ thuộc quỹ tài chính công được sử dụng để đảm bảo lợi ích và an sinh xã hội, duy trì bộ máy nhà nước, đảm bảo an ninh, sự ổn định về sự phát triển bền vững của quốc gia.

Nguồn hình thành thu nhập của tài chính công

Bản chất của tài chính công chính là một nguồn quỹ công được thành lập, đảm bảo, điều hành và sử dụng bởi nhà nước. Doanh thu chính là nguồn động lực của nền tài chính công và hầu hết các hoạt động của nền tài chính công điều về mục đích gia tăng ngân sách.

Tính chi tiêu hiệu quả

Hiệu quả của hoạt động thu chi của nền tài chính công không được lượng hóa tức không được định lượng một cách chính xác. Hoạt động thu chi của tài chính công hầu hết đều mang tính không hoàn lại trực tiếp và chỉ có thể xác định được hiệu quả một cách tương đối thông qua các chỉ số như tốc độ tăng trưởng kinh tế hay tỷ lệ thất nghiệp.

Tính ứng dụng rộng rãi

Do đặc tính của hoạt động tài chính công là thực hiện nhiệm vụ trên hầu hết các lĩnh vực từ kinh tế, xã hội, an ninh đến quốc phòng. Do đó, phạm vi hoạt động của nó rất rộng và chỉ phụ thuộc vào chính sách và bối cảnh đương thời.

Vai trò và ý nghĩa của tài chính công là gì?

Chức năng huy động nguồn lực tài chính

Tài chính công là công cụ đắc lực của nhà nước để có thể huy động được nguồn lực quốc gia. Mọi hoạt động của Nhà nước trong các lĩnh vực kinh tế chính trị xã hội luôn đòi hỏi phải có một nguồn tài chính để chi tiêu.

Các hình thức huy động nguồn lực ở nước ta bao gồm thuế và thu ngoài thuế như: trái phiếu chính phủ (TPCP), vốn viện trợ không hoàn lại (ODA), vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FPI), kiều hối…

Chức năng phân bổ nguồn lực tài chính

Đây là khả năng khách quan của nền tài chính công. Nhà nước sẽ là chủ thể nhằm đạt tới mục tiêu kinh tế vĩ mô hiệu quả ổn định và phát triển. Kết quả trực tiếp của việc vận dụng chức năng phân bổ nguồn lực tài chính công là các quỹ công lập được tạo lập, phân phối và sử dụng đúng mục đích.

Chức năng phân phối thu nhập

Chức nhân phân phối thu nhập đề cập đến những thay đổi trong các loại hình phân phối thu nhập. Mục đích chủ yếu là nhằm vào mục tiêu xã hội chứ không phải mục tiêu kinh tế. Những chính sách như vậy của nền tài chính công nhằm tạo nên sự công bằng hơn trong thu nhập xã hội để đảm bảo mỗi người đều có một mức sống tối thiểu ổn định.

Chức năng giám sát

Mục đích của chức năng giám sát là để nâng cao hiệu quả hoạt động của nền tài chính công qua đó thực hiện tốt các chức năng quản lý và phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Các nội dung giám sát của nền tài chính công bao gồm: kiểm tra việc sử dụng nguồn lực tài chính công, đánh giá kết quả hoạt động, đo lường hành vi can thiệp của Chính phủ và cung cấp thông tin để đưa ra giải pháp điều chỉnh.

Trên đây là những thông tin cơ bản và quan trọng nhất cho câu hỏi tài chính công là gì. Đây là một thuật ngữ quan trọng và đặc biệt sẽ giúp ích rất nhiều cho đời sống của bạn.

Xem thêm: